Kto jest wytwórcą odpadów?
- Kto jest wytwórcą odpadów?
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt. 32 ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (t. j. Dz. U. 2021 poz. 779 z zm., dalej jako u. o.)[1] przez wytwórcę odpadów rozumie się:
- każdego, którego działalność lub bytowanie powoduje powstawanie odpadów (pierwotny wytwórca odpadów), oraz
- każdego, kto przeprowadza wstępną obróbkę, mieszanie lub inne działania powodujące zmianę charakteru lub składu tych odpadów;
wytwórcą odpadów powstających w wyniku świadczenia usług w zakresie budowy, rozbiórki, remontu obiektów, czyszczenia zbiorników lub urządzeń oraz sprzątania, konserwacji i napraw jest podmiot, który świadczy usługę, chyba że umowa o świadczenie usługi stanowi inaczej.
Przywołany przepis tworzy ustawowe domniemanie, że wykonawca usług jest wytwórcą odpadów, jakie powstają podczas ich wykonywania.
Jednocześnie pozostawia stronom wybór, można kwestie wytwórcy odpadu uregulować w umowie inaczej.
Podpisując umowę warto zwracać uwagę, czy znajduje się w niej postanowienie dotyczące odpadów. Ponieważ wpisanie w umowie postanowień ustalających kto jest wytwórcą odpadu jest zgodne z prawem i wiążące dla organów administracji.
-
- Wytwórca a posiadacz odpadów.
Wytwórcę odpadów jako ich właściciela należy odróżnić od posiadacza faktycznego odpadów.
Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt. 19 u. o. za posiadacza odpadów rozumie się wytwórcę odpadów lub osobę fizyczną, osobę prawną oraz jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej będące w posiadaniu odpadów; domniemywa się, że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na nieruchomości;
Zgodnie z art. 336 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. 2022 poz. 1360)[2] „posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).”
Posiadanie jest więc stanem faktycznym.
Konsekwencją powyższego jest to, że nie można przesądzać kto jest posiadaczem w treści umowy.
W związku z powyższym mogą wystąpić m.in. następujące możliwości:
- wytwórca odpadów jako właściciel może być jednocześnie ich posiadaczem faktycznym, który samodzielnie będzie gospodarował odpadami.
- wytwórca odpadów jako właściciel nie jest rzeczywistym posiadaczem odpadów, ponieważ odpadami włada posiadacz zależny. Zatem rzeczywisty posiadacz odpadów nie jest ich wytwórcą, ale jako posiadacz zależy gospodaruje odpadami za wytwórcę.
O posiadaniu przez podmiot odpadów decyduje faktyczne, realne dysponowanie odpadami, z pewnymi wyjątkami określonymi w ustawie.
Zaznaczyć należy, że jednym z tych wyjątków jest uznanie na mocy domniemania, (które można obalić), że władający powierzchnią ziemi jest posiadaczem odpadów znajdujących się na jego nieruchomości.
Jak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 23 kwietnia 2020 r. sygn. akt II OSK 663/19,[3] obowiązek usunięcia odpadów ciąży na posiadaczu odpadów, a jego odpowiedzialność oparta jest na obiektywnym fakcie zalegania odpadów w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Wprowadzenie domniemania prawnego nie zwalnia jednak organów z podejmowania wszelkich czynności zmierzających do ustalenia faktycznego posiadacza odpadów.
W doktrynie wskazuje się, że „wytwórca nie musi realizować obowiązku zagospodarowania odpadów sam, może wykonanie tego obowiązku zlecić innemu podmiotowi, spełniając warunki ustalone w szczególności w przepisach art. 27 u. o. Prawidłowe, ze wskazanego punktu widzenia, zlecenie obowiązku i przekazanie odpadów innemu podmiotowi (uzyskującemu w ten sposób status posiadacza odpadów) co do zasady przenosi na tegoż posiadacza odpowiedzialność za odpady (w znaczeniu określonym wyżej) i tym samym zwalnia z tej odpowiedzialności wytwórcę odpadów. Niektóre przepisy ustawy o odpadach wprowadzają tu jednak wyjątki w takim sensie, że pozostawiają jednak odpowiedzialność za odpady po stronie konkretnie wskazanego posiadacza, najczęściej wytwórcy, ewentualnie wskazują inny niż fizyczne przekazanie odpadów moment przejścia odpowiedzialności (np. art. 27 ust. 3b u. o.).” [4]
Na posiadaczu odpadów ciąży wiele obowiązków, związanych z faktycznym gospodarowaniem odpadami, zwłaszcza w zakresie m.in. prawidłowego prowadzenia ewidencji odpadów, odpowiedzialności związanej z konsekwencjami środowiskowymi gospodarowania odpadami.
Podsumowując nie można na mocy postanowienia umownego „z góry” automatycznie określić posiadacza odpadów, tak jak to czasami sugerują podpisywane przez strony umowy. Posiadacz faktyczny odpadów to ten podmiot, który rzeczywiście je posiada.
[1] https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2021/779
[2] https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2022/1360
[3] https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/CCA9FF135B
[4] M. Górski, 2. Odpowiedzialność za odpady [w:] Usuwanie odpadów, Warszawa 2021.
- Zaloguj lub zarejestruj się aby dodawać komentarze
Masz pytania?
Skontaktuj się z naszym ekspertem